RK begraafplaats

Zicht op de absouteruimte

Historie van RK begraafplaats “De Huikert” te Gerwen

Auteur Ruud Bovens.

Inleiding
De begraafplaats is gelegen aan De Huikert te Gerwen en is eigendom van de RK parochie Heilig Kruis Nuenen c.a. Dit grondstuk is sinds 1930 in gebruik als begraafplaats.
De voormalige begraafplaats aan de Heuvel, rondom de oude St. Clemenskerk, is toen opgeheven. De grafmonumenten zijn toen verwijderd.
De huidige begraafplaats heeft zo’n 400 bezette graf-/urnenplaatsen.
De oppervlakte is 0,6 ha (100 m lang en 60 m breed). Dit is de oppervlakte die in gebruik is als begraafplaats. De stroken links en rechts van de begraafplaats buiten de omheining (in de lengte) zijn eveneens eigendom van de RK Parochie Heilig Kruis. De strook die aan de Wout van de Waterlaan grenst (grootte 289 m2 ), mag niet in gebruik worden genomen. De strook aan de linkerzijde van de begraafplaats (grootte 1.463 m2) is in 2008 van de gemeente verworven deels ter compensatie van de rechterstrook die niet in gebruik mag worden genomen vanwege het bestemmingsplan.

Oude situatie
Er bestaat nog een plattegrond van dit nieuwe kerkhof die dateert uit de jaren 40 van de vorige eeuw. Pastoor Frenken (later Mgr. Frenken) heeft in zijn memoriaal (niet het gepubliceerde maar het memoriaal dat een pastoor dagelijks moet bijhouden) een plattegrond opgenomen waaruit blijkt welke personen op welke grafplaats toentertijd begraven waren. Zo is op deze plattegrond te zien waar de broer en zus van Gordina de Groot (Sien de Groot, één van de aardappeleters op het schilderij van Vincent Van Gogh) begraven lagen. N.B. Gordina zelf is bij de oude kerk begraven omdat zij al in 1927 (2 februari) is overleden. Haar broer Peter (geboren op 12 oktober 1865) is gestorven op 27 april 1935 en is begraven op plaats nummer 33 (zie plattegrond). Haar zus Francina (geboren op 23 september 1852) is overleden op 23 oktober 1931 en op plaats 11 begraven. Haar broers Gijsbert en Antonie zijn resp. in 1929 en 1872 gestorven en zijn zeer waarschijnlijk bij de oude kerk te Gerwen begraven.
Op de plattegrond is te zien waar de gedeelten waren voor de kinder- en pastoorsgraven. Ook is nog zichtbaar waar de Calvarieberg lag.

Nieuwe situatie
In 2003 is met de reorganisatie van het kerkhof begonnen. De waterpomp moest plaats-maken voor een waterleiding met vier aansluitpunten (tappunten); het zandpad werd vervangen door een klinkerpad (heidekleur klinkers). De Calvarieberg moest wijken voor de absouteruimte en urnenmuur. Bij het afgraven van de Calvarieberg bleek dat deze voor een deel opgevuld was met bouwafval van de oude boerderij van Antonetta Kuijpers op Stad van Gerwen. Er werd elektriciteit aangelegd en allereerst werden 160 graven geruimd. Een van die 160 grafmonumenten bleek dat van Cornelis de Groot te zijn. Van deze persoon werd verteld dat hij een bastaardzoon zou zijn geweest van Vincent van Gogh. Uiteraard is die steen toen bewaard gebleven (zie foto).
Langs het pad werden bomen geplant (wilde notenbomen). Deze zijn ruim tien jaar later vervangen door coniferen omdat de wilde notenbomen een ziekte hadden en veel blad- en trosafval veroorzaakten.
Ook werden er grote afvalcontainers geplaatst.
De absouteruimte en de urnenmuur zijn door architect Ton Tenback ontworpen. De fa. Maasbouw heeft de bouw verzorgd terwijl Piet Maas (oprichter van Maasbouw) geassisteerd door Piet Raaijmakers als vrijwilligers het metselwerk hebben verzorgd van de urnenmuur. Later werd door hen ook het oorlogsmonument gemetseld. De gedenkplaat werd van het oude monument (onthuld op 4 mei 1991) gehaald en verwerkt in het nieuwe (zie foto). In 2007 werd ook een glazen monument geplaatst voor de doodgeboren ongedoopte kindjes (zie foto), die vroeger niet begraven mochten worden op het kerkhof maar buiten de poort onder de grote bomen.

Soorten graven
Naast de dubbelbrede graven, kinder- en pastoorsgraven werden er tot en met 1995 alleen enkele graven uitgegeven (1-laags). Daarna werden ook dubbeldiepe graven aangelegd. Dit houdt in dat de meeste graven vandaag de dag nog steeds enkele graven zijn. Zoals al eerder vermeld, werd er vanaf 2003 gestart met urnen-nissen in de urnenmuur. Deze nissen bieden plaats voor twee urnen. In 2014 werd gestart met urnengraven (40 cm x 40 cm), waarin ook twee urnen kunnen worden geplaatst.
Daarnaast zijn er ook grafkelders voor Roma overledenen. Deze zijn enkeldiep omdat de cultuur van de Roma aangeeft dat dubbeldiep begraven niet geoorloofd is.
Het grafmonument van Mgr. Frenken is op de foto onderaan geheel rechts te zien.

Uitbreiding grondstuk begraafplaats
Na de renovatie van de begraafplaats in 2003 werd door de gemeente een grondstrook tussen de achtertuinen van de woningen aan de Wout van de Waterlaan en de begraafplaats aan de RK Parochie Sint Clemens te Gerwen aangeboden. Het betreft kadastraal-nummer B 5475, 289 m2. Hiervoor stond nog als bestemmingsplan uit de jaren 90: voet- en fietspad. De gemeente besloot het bestemmingsplan te wijzigen in begraafplaats, en vervolgens liet de RK parochie Sint Clemens te Gerwen op haar kosten de grondstrook gereed maken voor uitbreiding van het kerkhof. Geïnvesteerd werd in ophoging van het terrein, plaatsen hekwerk, beukenhaag, toegangspoorten en grasveld. Vlak daarna werd een andere wethouder benoemd en deze besloot het bestemmingsplan niet te wijzigen en de grond om niet toe te wijzen aan de parochie met de restrictie dat er geen activiteiten op mogen plaatsvinden. Vervolgens werd ter financiële compensatie de strook grond langs de straat De Huikert (kadastraal-nummer B 5476, 1.463 m2) aangeboden tegen de economische waarde met aftrek van de oppervlakte van B 5475 en de daarvoor gemaakte investeringen.

Historische graven
Graven van overledenen waarnaar een straat, steeg, laantje etc. is vernoemd worden als historische graven door de parochie onderhouden nadat de grafrechten niet meer worden verlengd. Hierbij te denken aan o.a. Evert de Vries, maar ook Cornelis de Groot.
En ook zijn er nog graven van huishoudsters van pastores zoals Dora Ebben en Mieke Sanders.

Grafmonument van Mgr. Frenken