Ontwerp van de school aan de Zandstraat met rechts de schoolwoning
Het onderwijs
Daar in de 17e eeuw voor de hervormde kerkdienst een koster overbodig was en in die tijd de koster tevens onderwijzer was, werd de school opgeheven. De kinderen moesten voor les naar Gerwen. Maar de weinige kinderen die er waren gingen naar Nuenen of Breugel en sommigen naar Gerwen naar school.
De overwegend katholieke kinderen kregen vaak in het geheim tussen 1650 en 1795 gedeeltelijk katholiekgodsdienstonderwijs op zogenaamde. “geheime schooltjes”. Onder andere nonnen van het klooster Soeterbeek of “kwezels”, oude vrome vrouwtjes, gaven vaak catechismusles.
Op 13 december 1764 probeerde de dorpsregenten tevergeefs bij de Raad van State te bereiken om een schoolmeester toegewezen te krijgen. Door de grote Franse omwenteling werd een einde gemaakt aan de sinds 1648 heersende wantoestand op onderwijsgebied.
In 1798 belegde de municipaliteit van Nederwetten een vergadering en besloot aldaar de Gerwense schoolmeester/koster Jacobus Duytz te ontslaan. Op 10 oktober 1800 werd de in Mierlo geboren Peter van Grotel tot schoolmeester benoemd tegen een landstraktement van fl.100,= per jaar. Hij stond overigens al vanaf 1799 zonder traktement voor de klas. De school stond in de Papenkampen ten westen van de Wettensestraat (Soeterbeekseweg) naast het raadhuis.
In 1843 werd het oude raadhuis bestemd voor de school. Het raadhuis deed al geen dienst meer sinds Nederwetten in 1821 bij Nuenen was gevoegd. In het gemeentelokaal werd een plafond aangebracht en het gebouw werd aangeprezen als hoog, luchtig en voldeed ruimschoots aan de eisen van een goede school. Het werd op 2 januari 1844 in gebruik genomen en bleef dat tot 1871. Aan de hoeveelheid leerlingen waren de seizoenen af te tellen. Zo zaten er op 15 januari 1855 18 jongens en 20 meisjes op school terwijl dat op 15 juli van hetzelfde jaar nog 10 jongens en 8 meisjes waren.
De voormalige school aan de Zandstraat later omgebouwd tot 3 woningen
Het salaris van een hoofdonderwijzer was als volgt opgebouwd:
Landelijk traktement fl. 150,=
Corporele diensten fl. 22,=
Geleverde brandstof fl. 20,=
Voordeel aan schoolbehoeften fl. 16,=
Aan behoeftige niet armlastige ouders fl. 12,12
Aan arme kinderen fl. 6,88
Aan gegoede ouders fl. 39,=
———-
Totaal fl. 266,=
In Nuenen verdiende een onderwijzer fl. 542,80 en in Gerwen fl. 388,10.
De verschillen zaten voornamelijk in de hoeveelheid kinderen van gegoede ouders.
Om aan extra geld te komen werd zelfs het z.g. “Secreet-mest” verkocht (toiletafval). In Nederwetten werd dit voor fl. 2,50 verpacht aan de arbeider Martinus van der Aalst.
Van de Nederwettense wethouder Willem van Laar kocht de gemeente grond als bouwterrein voor een nieuwe school met schoolhuis. Architect H. Baerents uit St Oedenrode verzorgde het ontwerp en Wouter Jansen, metselaar uit Someren, bouwde de school voor fl. 4869,=. In 1909 werd er een afscheiding in de school gemaakt zodat twee klassen ontstaan. Op 16 november 1927 werd de school gesloten en werd de oude school verbouwd tot 3 woningen (Zandstraat 25, 27 en 29).
De officiële akte van benoeming van meester Janssen
Meester Janssen in 1924
De school aan de Hoekstraat gebouwd in 1927 naast de pastorie van de St. Lambertuskerk
Tot deze datum waren de hoofd onderwijzers van de gemeenteschool in Nederwetten:
Willem Habraken (overleden in april 1826) 1811 – april 1826
Antoine Borsten (waarnemend hoofd) april 1826 – aug 1826
Antoine Borsten aug 1826 -juli 1839
Cornelis Hoeben (was ondermeester in Asten) juli 1839 – juli 1866
Gerardus. Jacobus. Wilhelmus. Korff juli 1866- ? 1876
Johannes Hendricus Paulusse 1876 – dec 1908
H.P. Verbruggen dec 1908 – nov 1927
In 1927 werd de heer A.F. Janssen hoofd van de bijzondere lagere school van Nederwetten en hij was afkomstig van de Nuenense Aloysiusschool.
In 1927 werd tevens de nieuwe school gebouwd naast de pastorie door architect L. de Vries uit Helmond, oorspronkelijk uitgerust met twee lokalen.
Schoolfoto uit 22-11-1915 met meester H.P. Verbruggen (1908-1927) en Juffrouw Mina Otterdijk
Voorste rij v.l.n.r.: Mina v/d Biggelaar, Anna Verhulst, Marta de Louw, Tinus v/d Broek, Frans van Rooij, Frans Gruijthuizen, Fried Habraken. Tweede rij: Harrie Sanders, Tinus de Louw, Jan hendriks, Willem Donkers, Janus Meulendijks, Jan Rooijackers, Cint van Rooij, Antoon Sanders, Leentje Meulendijks, Lien Rooijackers, Stien Saris. Derde rij: Toon Meulendijks, Driek Meulendijks, Sjac v/d Broek, Tinus van Rooij, Mieke Hoeks, Stiena Saris, Anna Saris, Anna Hoeks, Meulendijks, Frans Pasman, Tinus Pasman, Sjaak v/d Broek. Vierde rij: Piet v/d Broek, Willem Renders, Linnerd van Rooij, Willem de Win, Frans Hoeks, Jan Gruijthuizen, Jan Dijstelbloem, Bernard de Brouwer, Jan Rooijackers, Piet Saris. Vijfde Rij: Peer Renders, Toos van Rooij, Harrie Kuijpers, Bert Hendriks, Marinus Donkers, Linard Rooijackers
In 1929 werd al een derde lokaal aangebouwd. Deze school heeft tot 1972 dienst gedaan en toen is de huidige school in gebruik genomen.
De hoofd onderwijzers van de school waren verder:
Henri Janssen 1927 – 1963
Huub Gijbels 1963 – 1989
Peter van de Berg 1989 – heden
De woning van de hoofdonderwijzer welke naast de school is gebouwd en in die tijd ook eigendom was van her kerkbestuur
Theo en Riny Geven op schoolfoto uit 1952
Tonnie, Jos en Jan Bekkers op schoolfoto
Dit artikel is geschreven door Jos Thielemans en eerder verschenen in het boek “Van Hooidonk tot Soeterbeek; Nederwetten in woord en beeld in de 20e eeuw” van Jos Thielemans (2005).