Het oudste koningsschild van Goyart Herman van Oedenroy uit 1615; hij was rentmeester van Hooidonk

Het Sint Annagilde te Nederwetten

Van het geschreven verleden van het St. Annagilde is niets van vóór 1950 bewaard gebleven. Als oudste bewijs van het bestaan van het gilde zijn twee koningsschilden uit de 17e eeuw. Het oudste schild uit 1615 is geschonken door Goydart Hermans van Oedenroy, rentmeester tot Hoydonck. Uit 1681 dateert het schild van Dries Toemes Frans Movers, waarover verder geen gegevens bekend zijn. De hellebaard van de kapitein is uit de 17e eeuw met de originele stok en kleuren: spiraalsgewijs in geel en rood (de kleuren van Holland).

De koningsketen en vogel van de zilversmid Keizers uit Eindhoven dateert uit 1716. Vanaf 1715 tot 1877 worden er regelmatig koningsschilden aan het gilde geschonken. Op het koningsschild van Garard Janse uit 1729 staat voor het eerst ook de naam van het St. Annagilde genoemd. De naam Nederwetten komt voor het eerst voor op een schild uit 1764. Volgens de gegevens van het gilde zou er ook een altaar in de oude kerk zijn geweest, toegewijd aan Sint Anna.

Het koningsschild van Johannes van Stekelenburg uit 1830. Op het schild staan een standaardmolen met de wieken in vreugdestand. 

In een opgave uit 1648 wordt ene Anthonis Mathijssen, die “met de sijnen aen St. Anna altaer tot Nederwetten jaerlycks een mud rogge” verschuldigd was, genoemd. Achter in de huidige kerk staat een beeld van St. Anna, dat mogelijk van dit altaar afkomstig zou zijn.

Verder vermeldt een correspondentieregister van de Nederwettense burgemeester over het jaar 1809 een verzoek van het gilde aan de sous-perfect (Franse tijd) om met de kermis “vogel” te mogen schieten. In 1809 werd het St. Annagilde wel genoemd maar bezat nog geen diploma. Daarmee wordt een reglement bedoeld. Het gilde heeft volgens de opgave in 1824 geen eigen grond. Na de Belgische opstand in 1830 moesten alle geweren worden ingeleverd en zat Brabant jarenlang vol met ingekwartierde soldaten uit de provincie Holland.

Vanaf 1840 bloeide het St. Annagilde weer op gezien de vele koningsschilden. De laatste serie dateert uit 1877. Op donderdag 6 april 1886 neemt het Nederwettens gilde nog deel aan een feestelijke optocht ter gelegenheid van het zilveren ambtsjubileum van burgemeester J. van Hombergh van de gemeente Nuenen. Dit is het laatste levensteken van het gilde. Vanaf die datum is het ingeslapen. Volgens overlevering zouden de bezittingen zijn ingeleverd bij de gemeente. Echter niet alle gildebroeders hadden hun spullen ingeleverd. Want bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog moesten opnieuw de wapens worden ingeleverd en aldus geschiedde.

De aantekeningen van pastoor van Eyl uit 1917 die op het gemeentehuis de opgeslagen schilden en andere gildeartikelen heeft vastgelegd

In 1932 volgt er een herinrichting van het gilde. Jhr. Mr. C.J.T. van Rijckevorsel (oud-burgemeester van Nuenen), pastoor J.H.A. van Eyl en schoolhoofd H. Janssen namen na het bezoek van de heer J.A. Jolles (onderzoeker naar oude gilden), onmiddellijk het initiatief tot de heroprichting. De herinrichtingsvergadering vond plaats op 1 juli 1932 in het café van Dorus Coolen, het latere gildehuis. De kastelein en enige aanwezige kaarters van de kaartvereniging werden ook gildebroeder. Zo was het aantal meteen op 18 leden gebracht.

Mede door medewerking van pastoor van Eyl werden de in bewaring gegeven attributen bij de gemeente teruggehaald. Hij wist veel van deze attributen omdat hij ze zelf in 1917 geïnventariseerd had. De attributen bestonden uit 25 koningsschilden, vier zijden sjerpen en een vaandel met stok uit 1748. De eerste gildebroeders waren: Dorus en Sjefke Coolen, Hein Gerritsen, Janus Habraken, Henri Janssen, Gerard en Jan de Louw, Janus Migchels, Fried van de Nieuwenhof, Janus Raaymakers, Toon van Rooij, Joost Rooijackers, Graad en Toon Sanders, Hannes Smits, Nol Spaan, Hannes de Vries en Ceel de Win.

In 1935 startte het koningsschieten. Hein Gerritsen werd de eerste Koning en men herhaalde dit om de twee jaar. Gedurende de Tweede Wereldoorlog lag het verenigingsleven van het gilde stil. Terugblikkend op de herinrichting in 1932 legde de secretaris Janus Migchels in 1950 het reglement van het gilde vast. Hij zei hierover: “Heropgericht in 1932 onder kapitein Jan de Louw met 18 leden in Café Th. Coolen. Vijftig jaar stil en onaangeroerd had het St. Annagilde zich, jammerlijk verdrongen en uitgesloten, moeten troosten, in de hoop nog eens door goedwillende te zullen herrijzen”.

Zo volgde na twee jaar kapitein M. de Win en daarna H. Pasman en W. Rooijakkers elkaar op als kapitein van het gilde. Het is inmiddels 1950 geworden. Het ledenaantal is opgelopen naar 32, waarvan de meeste al 18 jaar lid zijn. Het reglement werd overgeschreven van het oude en werd vervolgens uit het schrift gescheurd. Het nieuwe reglement omvat 23 artikelen die in de tijd zijn aangepast. In 1952 werden de kostuums en het vaandel aangepast naar ideeën van J. Schroeders.

Het nieuwe vaandel van het St. Annagilde naar een idee van J.Schroeders

Het St. Annagilde op een groepsfoto bij de pastorie in 1953 met in het midden pastoor W.J.H. Roelofs

De groepsfoto van het St. Annagilde in de tuin van de beschermheer en mevrouw Kluijtmans 1980. Achterste rij v.l.n.r.: P. v.d. Putten, A. de Brouwer, M. v.d. Putten, J. van Rooij, J. Teunisse, P. Renders, A. v.d. Putten. Voorste rij v.l.n.r.: C. Sanders, A. Sanders, Th. Coolen, J. van Vijfeijken, H. Mighels, P. de Brouwer, H. Roovers, M. Sanders, M. Mighels, Mevr. Kluijtmans, H. Kluijtmans, A. v.d. Rijt, J. Hendriks, P. Hoeks, L. de Vries. Geknield v.l.n.r.: G. Maas, G. Verhoeven en Th. van Vijfeijken.

Het St. Annagilde trekt rond voor de opening van de kermis in Nederwetten (1988); Th. van Vijfeijken met grote trom voert het St. Anna Gilde aan

In 1957 werden tijdens het 25-jarig jubileum de volgende personen gehuldigd: J. Migchels, H. Smits, J. Habraken, S. Coolen, J. Rooijakkers en J. de Louw. Op 12 juni 1982 werd het gouden jubileum gevierd en werden de toen nog in leven zijnde oprichters gehuldigd: S. Coolen, J. Rooijakkers en J. de Louw. Het gilde is een trouwe deelnemer van de kringgildedag en men vergadert met alle leden in de week van 26 juli, de patroonsdag van St. Anna.

Op 17 september 1989 werd met een districtsgildedag het 375-jarig bestaan gevierd. Bij gelegenheid van dit jubileum is er op de hoek van de Hoekstraat en de Soeterbeekseweg een beeld onthuld, voorstellende een tamboer welke naar het verleden tuurt. Dit beeld is door het gilde geschonken aan de gemeenschap van Nederwetten.

De Gildebroeder naar de kerk turend naar het verleden na 375 jaar bestaan van het gilde

 

De koningsvesten met de zilveren koningsschilden

Op het gildeterrein “De Schutsboom” wordt de schietsport beoefend. Bovendien is daar sinds het sluiten van café Coolen hun onderkomen gevestigd. De schutsbomen hebben een unieke constructie waardoor er geen tuidraden nodig zijn. Het gilde is vooral actief op de diverse gildedagen of landjuwelen maar ook bij het openen van de jaarlijkse kermis of de Heilig Kruis-viering van Hooidonk.

Dit artikel is geschreven door Jos Thielemans en eerder verschenen in het boek “Van Hooidonk tot Soeterbeek; Nederwetten in woord en beeld in de 20e eeuw” (2005).