In het archief van de Heemkundekring ligt een lijvig werk genaamd Memoriale. Een prachtig geschiedenisboek welk, in tegenstelling tot de gangbare boeken, de geschiedenis van de kleine man in een dorpsgemeenschap beschrijft. Er doorheen bladerend viel mijn oog op een paar simpele regels waarachter een enorme tragedie schuil gaat. Maar waar ook hoop en toekomst zich laten zien.
“1854
Den 2e maart zijn uit de gemeente Nuenen – Gerwen eenige huisgezinnen, door de landverhuizingsziekte aangetast, naar America vertrokken, doch waarvan een groot gedeelte in den loop van dit jaar reeds overleden zijn.”
Allereerst is er de vraag waarom men huis en haard wilde verlaten om een onzekere toekomst tegemoet te gaan. Daarover schreef dominee Hendrik Pieter Scholte in 1834: “Hier leven de menschen opeengepakt; vooral voor Christenen, die geen groot vermogen hebben, wordt het eerlijk door de wereld koomen zoo langer, zoo moeijelijker,”. Bij de hervormden en gereformeerden 
speelde dominees een belangrijke rol. Ook bij de katholieke migratie speelden geestelijken een belangrijke rol. Theodorus van den Broek was een Nederlandse priester-missionaris die een parochie had in Wisconsin. Een groot deel van zijn parochie bestond uit Menominee indianen. Door de gedwongen verplaatsing van de indianen naar reservaten bleef er van de parochie niet veel over. Om de lege kerkbanken weer gevuld te krijgen schreef hij een brochure die hij liet verspreiden onder de katholieken in Nederland. Of de Nuenenaren die de reis aan durfden deze brochures hebben gelezen, of mogelijk verhalen hoorden over eerdere migranten die wel op deze brochures reageerden is niet geheel duidelijk. Wel is bekent in maart 1848 de eerste 400 migranten vanuit Oost Brabant de bootreis aanvaardden. Familie, vrienden en bezittingen achter latend. De groep van 1854 zullen Van den Broek niet ontmoet hebben. Hij was al op 5 november 1851 overleden. Een bloeiende gemeenschap achter latend.
Uit bovenstaande verhaal spreekt hoop en toekomst. Tragedie komt voort uit de leefomstandigheden in Nederland en het vroegtijdig overlijden van verschillende migranten. De Memoriale verteld niet of deze migranten reeds voor hun vertrek zijn overleden. Wel is bekent dat er tijdens de bootreis velen stierven door slechte voeding, en abominabele hygiëne.
De hoop en toekomst was er voor hen die uiteindelijk aan kwamen in plaatsen als De Pere, Hollandtown en Greenbay.
De teneur van de enkele regels die aan deze migratie zijn gewijd is de afwijzende ondertoon van de schrijver.
Bronnen:
Memoriale W.P van Lent Pastoor te Nuenen
Foto: By BazookaJoe at the English language Wikipedia, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6434515