Textielfabrieken in Nuenen
Er zijn in de jaren 1840-1920 vijf textielfabrieken in Nuenen geweest.
- De linnenfabriek van Van Hoven
- De linnen- en damastweverij Tirion en Carlier
- De katoenen- en linnenfabriek van Louis Linders
- De linnenfabriek van Begemann en
- De kousenfabriek van Van Wijck
Textielfabriek Van Hoven
Op de plaats van het huidige gemeentehuis stond deze woning, gebouwd in 1818 door burgemeester J. van Hoven en tot 1887 bewoond door zijn kinderen. o.a. linnenfabrikant Herman Christiaan van Hoven. Links van de woning zien we de nu nog bestaande linnenfabriek, gebouwd in 1869.
Na 1887 woonden hier de families Waldeck, Kronenburg, Van Bavel en Vermeulen. Baron van Hardenbroek van de Kleine Lindt sloopte het geheel met uitzondering van de linnenweverij en bouwde ter plaatse een villa die thans als gemeentehuis in gebruik is.
Textielfabriek Van Hoven (Weefhuis)
Voormalige fabriek van J. de Kruijff, voorheen H.C. van Hoven. Gebouwd in 1888 als linnenfabriek in opdracht van Jan de Kruijff. Tot 1920 wordt hier met behulp van handweefgetouwen linnen vervaardigd.
Tot 1964 is het in gebruik geweest als kantoor en opslag van tafellinnen en wordt de gemeente de nieuwe eigenaar. Tussen 1967 en 1972 wordt de oude linnenfabriek op initiatief van de Nuenense architect Henk Smolders gerestaureerd. Het wordt officieel geopend door burgemeester jhr. mr. J. Smits van Oyen op woensdag 8 november 1972.
Het pand was daarna expositieruimte en wordt sinds 2010 door de gemeente Nuenen gebruikt als kantoorruimte.
Textielfabriek Goevaers
Ansichtkaart van textielfabriek van de familie Goevaers op het Eeneind.
Op 27 september 1864 richtte Jacob Lodewijk Begemann samen met Jacob Tirion de firma Tirion en Begemann op, welke ten doel had het fabriceren van bonte katoenen weefgoederen. In 1865 startte de productie, maar in 1870 werd de samenwerking ontbonden en ging Begemann alleen verder, hoewel hij spoedig in H.A. Kronenberg een compagnon vond. In 1871 werd een stoommachine van 12 pk geplaatst en sprak men van een stoomweverij van katoenen en wollen manufacturen. In 1875 breidde men de fabriek nog uit maar in 1879 ging de fabriek alsnog failliet.
Jacob Tirion richtte op zijn beurt, samen met Robert Carlier, in 1873 te Eeneind een linnen- en damastweverij op. Deze fabriek hield het, onder wisselende eigenaars, langer uit en eindigde als N.V. Nuenensche Textielfabriek P.A. Goevaers in de jaren ’60 van de 20e eeuw, toen de gehele Nederlandse textielindustrie in een crisis verkeerde, met een faillissement.
Handelskenmerk
Het handelsmerk van de Linnen en Damastweverij Tirion en Carlier. Dit bedrijf fabriceerde hoogwaardige producten, onder andere lakens en handdoeken.
De Linnen- en Damastweverij Tirion en Carlier op het Eeneind In 1868 richtte Robert Carlier een linnenfabriek op en vestigde deze in de voormalige bierbrouwerij aan de Stationsweg op het Eeneind. Na fusie met Jacob Tirion in 1907 ontstond de Linnen- en Damastweverij Tirion en Carlier. Aan de fabriek werd een directeurswoning aangebouwd.
Dit bedrijf bleef tot 1919 bestaan en het enige wat er nog aan herinnert is het handelsmerk Tirion en Carlier. In 1919 ging het bedrijf over naar Loeff en de Vries en werd de weverij overgeplaatst naar de Collseweg 2a. In de kelder van de voormalige brouwerij aan de Stationsstraat bevinden zich nog enkele grote gemetselde bassins.
De Linnen- en Damastweverij van Tirion en Carlier (opgericht 1868) kreeg in 1919 twee nieuwe vennoten nl. Frederik Loeff (geb. in Zuidland, 1877) en wonend aan de Stationsweg C 245 en Cornelis de Vries (geb. in Magelang, Nederlands Oost Indië, 1890) die op nr C233 was gehuisvest.
Linnenfabriek van Louis Linders
In 1880 begon Louis Linders (1841-1919) een linnenweverij annex winkel in manufacturen aan de Berg.
Het woonhuis van de familie Linders, Berg 46, thans (anno 1994) bewoond door de familie Stroeve, daarnaast een ruimte waar een handweverijtje was gevestigd en die later als opslagruimte dienst deed.
Links daarvan het omstreeks 1914 gebouwde woonhuis van Johan Linders, zoon van Louis.
Later woonde hier Johans broer, Alphons Linders, een zeer goed amateur-fotograaf en schoolhoofd van de openbare lagere school aan het Park
De Berg is circa 1920 een open pleintje met veel bomen. Op de achtergrond zien we van links naar rechts: de linnenweverij van Louis Linders op nummer F555, het woonhuis van de familie Linders en de kruidenierswinkel van Lena van Dijk. Louis Linders begint van 1880 tot 1933 in het pand links een manufacturenwinkel.
Briefhoofd Linnenfabriek Louis Linders. In 1875 kocht Diliana Linders-van Engeland het oude raadhuis, Beekstraat 11. Haar zoon Louis begon daarin een textielververij. In 1879 bouwden zij een nieuwe fabriek, Beekstraat 9. Het kleine ronde raampje, de schoorstenen en het luik voor het in- en uitladen zijn nu verdwenen.
De Fabrikant in Katoenen en Linnen Manufacturen Louis Linders gebruikte deze gravure op zijn briefpapier en rekeningen.
Bidprentje van Louis Linders, geboren te Nuenen 17 juni 1841 en overleden te Nuenen op 15 juni 1919. Louis Linders had een handlinnenweverij en winkel aan het pleintje bij de oude lindeboom op de Berg F555, later F171 en nu Berg 48.
De linnenfabriek van ds. Begemann
Rond 1845 richtte ds. W.L. Begemann een linnenfabriek op, in navolging van burgemeester en kerkvoogd Jan van Hoven, die, zoals we hebben gezien, ook een linnenfabriek bezat. Hij trok enkele hervormde wevers van buiten aan, met het doel de hervormde gemeente te versterken en nieuwe werkgelegenheid te scheppen.
De fabriek werd later overgenomen door zijn zoon L.J.Begemann en Jacob Tirion. Toen Tirion in 1907 ging samenwerken met Robert Carlier dreef L.J. Begemann het bedrijf verder met zijn zuster.
De kousenfabriek van Van Wijck
In januari 1900 is de kousenfabriek in het bezit van Van de Eijnden-van Brunschot.
In 1921 wordt het bedrijf verkocht aan Wouter Petrus van Wijck en wordt de naam “De Verenigde Kousenfabrieken”.
In 1961 wordt de naam gewijzigd in VEKO en staat op naam van A.G.W. van Wijk. Inmiddels zijn het deels uitgebrande woonhuis en ook de fabriek geheel gesloopt.
Nu staat er een nieuwe woonwijk genaamd: Het Oog van Nuenen.
De voormalige kousenfabriek, Berg 11, valt onder de slopershamer om plaats te maken voor Het Oog van Nuenen
I.v.m. het 40-jarig jubileum van A.J.A. (Dina) Verhoeven bij de kousenfabriek VeKo op Berg F28 in 1960 werd deze feestelijke bijeenkomst gehouden. Op de foto het personeel, de familie Verhoeven en de leiding van VeKo. In het midden directeur Andre van Wijk en links ervan Dina Verhoeven, met tas op schoot.
Geraadpleegde bronnen voor dit artikel zijn o.a.:
Foto-impressies van thuiswevers en textielfabrieken in Nuenen in de jaren 1840 tot 1920 door Miep en Theo de Haard (Drijehornickels mei 1999)
Wikipedia
ZCBS archief van de heemkundekring de Drijehornick