Fien van Grootel in het Heemhuis tijdens ons interview, april 2024.
en als kleuter in de dertiger jaren van de vorige eeuw.
Gezin Fien, in 1935 geboren, is een dochter van Henricus van Grootel en van Joanna Maria Daams. Ze trouwen in 1932 en krijgen vijf kinderen. Fien en de jongere kinderen uit het gezin zijn op ’t Eeneind geboren en getogen. Tijdens de jeugdjaren helpen de kinderen mee in het boerenbedrijf zoals dat toen te doen gebruikelijk was. Familie Van Grootel heeft een gemengd landbouwbedrijf. Fien is al op jeugdige leeftijd zorgzaam bezig en zal dat de rest van haar leven blijven doen. Ook in het eigen ouderlijke gezin heeft Fien de zorg over een deel van het huishouden omdat moeder veel last van haar benen heeft. Zoals het in die tijd gebruikelijk is, komen de paters en de zusters ook in het gezin Van Grootel vragen of de kinderen, die in de zesde klas lagere school zitten, in het klooster willen gaan. Fien voelt daar niet voor.
Ouderlijke boerderij door Fien geschilderd
Jeugdjaren van Fien Nadat Fien de lagere school in Nuenen en vervolgens twee jaar les op de Huishoudschool heeft genoten, volgt ze daarna twee jaren de vormingsklas. Tijdens haar vrijwilligerswerk bij de RK-parochie, waar ze deelneemt aan de Mariagarde (zie foto 1), komt ze in contact met een geestelijke die in Tilburg de opleiding opvoedkunde geeft. Die opleiding opvoedkunde wordt ook gevolgd door de directrice van Huize Bergen in Vught. Op voorspraak van deze geestelijke uit Tilburg kan Fien de opleiding in Huize Bergen (zie foto 2) gaan volgen. Ze krijgt daar een driejarige opleiding waarin onder andere psychologie en pedagogie onderwezen worden.
Foto 1
Foto 2
Landgoed Huize Bergen is een stukje van het collectieve geheugen van Brabant. Meer dan een miljoen mensen hebben elkaar hier ontmoet. In 1950 anders dan tegenwoordig, maar altijd met de intentie rijker te vertrekken. In 1950 wordt het Bisdom Den Bosch de nieuwe eigenaar van Landgoed Huize Bergen die het bijna direct doorverkocht aan leidsters instituut Maria Annunciatie. Want door de groeiende vraag naar scholing en cursussen is er ruimte nodig. Het instituut legt zich vooral toe op de vorming van meisjes en jonge vrouwen om hen voor te bereiden op hun toekomstige taken als volwassenen maar ook de jeugdkampen van de Nederlandse Katholieke Sportbond zijn een begrip op Landgoed Huize Bergen. In de doelstelling wordt niet alleen de bevordering en het mogelijk maken van vormingswerk onder jongeren uitgedrukt, maar wordt daarnaast ruimte geschapen voor bevordering van samenkomsten en cursussen op godsdienstig, charitatief, sociaal en cultureel gebied. Tijdens deze opleiding loopt Fien stage bij de Mater Amabilis In Eindhoven. De Mater Amabilisschool (*) omvat cursussen die verhoging van het algemene ontwikkelingspeil, persoonlijkheidsvorming en voorbereiding op de taak van huisvrouw en moeder beogen. Het lesrooster omvat o.a. opvoedkunde, koken, naaien, EHBO en ziekenverzorging, godsdienst en esthetisch-culturele vorming. Het gaat hier minder om lessen in de gewone zin van het woord dan wel om verrijking van de belevingswereld en vergroting van het uitdrukkingsvermogen van de leerlingen. De cursussen worden voor het overgrote deel uit rijkssubsidies en bijdragen van werkgevers gefinancierd. Voor jongens bestaat de levensschool. (*) Mater Amabilis betekent Beminnelijke Moeder. Een vormingsactiviteit ten behoeve van rooms-katholieke werkende meisjes. Deze instelling is ontstaan in België (maar aldaar niet gehandhaafd) en in 1947 in Maastricht geïntroduceerd en verder verspreid in Nederland. Vanuit de Mater Amabilisschool in Nuenen, gevestigd in de huishoudschool aan de Vondelstraat, wordt een beroep gedaan op de Eindhovense vestigingen voor ondersteuning. Zo komt Fien in aanmerking om in Nuenen activiteiten op te gaan bouwen. Ze start in Nuenen op 13 januari 1970 met een groep van acht meisjes die haar en passant meedelen dat er in Nuenen toch niets valt op te bouwen. Dat is natuurlijk niet tegen dovemansoren gezegd. Immers na één week is de groep meisjes al uitgebreid tot 12. Een programma van activiteiten dat in de doelstellingen van de school past, wordt uitgewerkt. Een voorwaarde is wel dat er een aparte ruimte gezocht moet worden. Dat wordt De Boerderij in de Beekstraat. Van 1972 tot aan 1994/’95 zijn in De Boerderij de sociaal-culturele activiteiten bedreven. Mede door het vervroegd pensioen/uittreden in de jaren 90 bij Daf en Philips van veel mannelijke echtgenoten van de dames die in De Boerderij cursussen volgden, wordt Fien gevraagd om voor die mannen ook activiteiten te ontplooien. Ook voldoet het gebouw niet meer aan de te stellen veiligheidseisen. Zodoende zijn alle activiteiten van de boerderij naar het Klooster verplaatst. Omdat de activiteiten niet paste in de andere activiteiten van het Klooster wordt er gezocht naar een nieuwe ruimte. Dat wordt uiteindelijk het leegstaande gebouw achter de voormalige Bierbrouwerij Prinsen. Met financiële hulp van de gemeente en het Oranjefonds en de fysieke hulp van heel veel vrijwilligers wordt deze bouwvallige hal in 1997 opgeknapt.
Fien probeert altijd zichzelf op te werken en verder te ontwikkelen. Nadat ze is geslaagd voor haar diploma in Vught wil ze verder studeren aan de Sociale Academie in Eindhoven, sociaal-cultureel werk. Maatschappelijke organisaties Fien heeft zich ook in Nuenen jarenlang ingezet voor het vormingswerk in de Boerderij voor meisjes en vrouwen en dat groeit uit tot het actief deelnemen aan het maatschappelijke leven. Ook is ze altijd een vaste deelnemer geweest van de Boerderij aan de jaarlijkse Van Goghmert. In 1995 heeft ze de Dorpswerkplaats (ontstaan uit de Boerderij) opgericht, waar ze ook veel activiteiten heeft ondernomen. Nu nog steeds gaat Fien naar de Dorpswerkplaats voor de contacten te onderhouden en waar ze diverse ad hoc organisatorische werkzaamheden verricht. Het zilveren jubileum maakt Fien natuurlijk mee. Op het terrein van de Dorpswerkplaats wordt de Fien van Grootel Hof onthuld.
“Je ziet het met je ogen en je maakt het met je handen”
Ook in de rooms-katholieke parochie in Nuenen c.a. heeft Fien haar bijdrage geleverd door deel te nemen aan allerlei activiteiten. Ze is lid van de Parochieraad geweest en jarenlang lector. Maar ook wordt ze bij allerlei activiteiten betrokken. Vele pastores heeft ze dan ook meegemaakt. Onder pastoor Swinkels werd het mogelijk voor vrouwen om mee te participeren in de kerkelijke vieringen. Tot begin 2012 heeft ze de publicaties op de informatieborden achterin de H. Clemenskerk verzorgd. Ze is ook betrokken geweest bij de organisatie voor de vakanties van de Poolse Kinderen, en was ook actief bij de voorbereidingen van 700 jaar Nuenen in het jaar 2000. Vele jaren later neemt Fien deel aan een werkgroep die het voortouw neemt voor de 50 canons te bepalen voor de Canon die in het kader van de NGN200 activiteiten in 2021 is opgesteld.
v.l.n.r.: de tolk, Toon Coolen, Roland van Pareren als locoburgemeester, mevr. Rena van Poolse afkomst en coördinator voor dit project.
Poolse kinderen die voor het eerst naar Nuenen komen, worden welkom geheten door wethouder Roland van Pareren als locoburgemeester. In 1991.
V.l.n.r.: Piet van den Heuvel, Rens Kuijten, Wim van de Krol, Cor Molenaar, Fien van Grootel, Henk van de Akker, Gerrit Smits, Tini Smulders en Theo Swinkels.
Bijzondere persoon in Nuenen c.a. In de tijd dat kroonprins Willem-Alexander en zijn verloofde Maxima in een korte periode Nederland beter leren kennen (beginjaren van deze eeuw), worden Fien en Ton de Brouwer, samen met vertegenwoordigers van ander plaatsen uit de provincie Noord-Brabant, uitgenodigd door Wim van de Donk, commissaris van de koningin. Als aandenken krijgen de vertegenwoordigers van de dorpen en steden een speldje.
Fien heeft voor haar inzet voor het sociaal-cultureel werk in Nuenen een gemeentelijke onderscheiding ontvangen van burgemeester Harrie Terwisse in juni 1989. De uitreiking vindt plaats in de Boerderij.
Burgemeester Harrie Terwisse speldt de medaille op. Het is de gemeentelijke onderscheiding Erepenning zilver voor 25 jaar vormingsleidster en andere bijzondere verdiensten.
Maar ook heeft Fien een gemeentelijk onderscheiding ontvangen in 2003 voor haar werk in de sociaal-maatschappelijke sector gedurende 40 jaar.
Burgemeester Willem Ligtvoet, Fien en Kees Houtepen. Fien krijgt de gemeentelijke onderscheiding – Erepenning Goud voor 40 jaar groepsleidster en tevens afscheid bij De Boerderij en de Dorpswerkplaats
In 2010 wordt Fien de Witvoeter van 2009 vanwege haar vele maatschappelijke en sociale activiteiten voor de gemeente Nuenen c.a. . Fien krijgt het Wit voetje in het Park, met burgemeester Willem Ligtvoet links van haar Uiteraard wordt er in de lokale pers uitgebreid geschreven over de uitreiking van het Wit voetje in januari 2010 waarbij ook wordt aangegeven waarom dit Wit voetje aan Fien wordt uitgereikt.
Op 11 februari 2012 wordt Fien benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau, vanwege haar werkzaamheden bij de RK Parochie Heilig Kruis Nuenen c.a., De Dorpswerkplaats, De Boerderij, Buitenschilderdag, Panoramaschilderij, etc. Fien bij gelegenheid van de toekenning van koninklijke onderscheiding op 6 april 1994 (Eremedaille in goud verbonden aan de Orde van Oranje Nassau)
Bijzondere projecten Hooidonk Veel inspanning heeft het Fien gekost om de splinter van het Heilig Kruis (het partikel van het wonder van Hooidonk) dat in de parochie in Waubach bij Rolduc wordt bewaard, te mogen tentoonstellen op Hooidonk in de jaren negentig van de vorige eeuw. Vroeger was het eigendom van de zusters van Hooidonk en vanaf 1650 van het klooster van Rolduc. Het is het grootste deel van de splinter van het heilig Kruis. Met enkele betrokkenen ging Fien naar Waubach met het verzoek om een foto te mogen maken van de splinter van het Heilige Kruis, maar uiteindelijk willen ze de splinter in Nederwetten tentoonstellen. Dit bezoek verloopt al snel voortvarend en afgesproken wordt dat de splinter voor één dag naar Nederwetten mag komen. Onder bewaking wordt de relikwie naar Nederwetten gebracht voor één dag waar een tentoonstelling wordt gewijd aan deze bijzondere relikwie in de boerderij van Van den Heuvel. Al eerder is door de inspanningen van de deken Van Haren in Helmond een deel van het relikwie in het geheel teruggebracht naar Nederwetten. De officiële overdracht heeft op 6 september 1953 plaats gevonden bij de inwijding van de nieuwe kapel op Hooidonk. Al eerder is de splinter op 3 februari 1952 aan de H. Lambertusparochie Nederwetten geschonken, de dag waarop de bisschop zijn toestemming heeft gegeven. Enkele dagen eerder was de splinter a in Nederwetten gearriveerd, aldus het memoriaal van de toenmalige pastoor in Nederwetten. Een derde deel van deze splinter van het ‘Wonder van Hooidonk’ is in bezit (geweest) bij de zusters van het Nieuwe Soeterbeek in Deursen. De Priorij Hooidonk, ook bekend als Hooijdonk of Hooydonck, was een klooster van de reguliere kanunnikessen van Augustinus, gelegen nabij de Nederwettense buurtschap Hooidonk. Het klooster werd in 1146 gesticht door een kanunnik van de Abdij Rolduc. Opmerkelijk is dat tijdens de inwijding van het klooster een splinter van het Heilig Kruis werd onderzocht door bisschop Bonifatius. Hij dompelde de reliek onder water, waarbij de splinter zonk en er bloeddruppels uit vloeiden. Dit mirakel maakte de priorij tot een bedevaartsoord. De splinter van het Heilig Kruis werd al sinds 1244 in Hooidonk vereerd en bevindt zich nu in de Sint-Jozefparochie in het Limburgse Waubach, nadat het klooster van Rolduc was verwoest.
Foto links: Fien toont trots de relikwie van het Wonder van Hooidonk in de achtertuin van de pastorie n Waubach Foto rechts: Gedenkwaardige viering op Hooidonk met pastoor Freek Groot met de pastores uit Waubach met het kruis met de relikwie uit Waubach
Soeterbeek De zusters van Soeterbeek zijn na het lange verblijf gevlucht naar het klooster in Deursen bij Ravenstein. De relatie tussen Nederwetten en Deursen wordt weer opgehaald doordat een groep Nuenenaren de zusters uit Deursen uitnodigen voor een bezoek aan Nuenen c.a. Dit is ongeveer eind jaren tachtig, begin jaren negentig van de vorige eeuw geweest. De Nuenense delegatie bestaat uit o.a. Dr. Geert Kortstee, Cees Poelman, Wim van de Krol en Fien van Grootel. De gasten werden in een bus langs de historisch, interessante plekken van het klooster Soeterbeek gereden. Foto: Wim van de Krol heet de zusters welkom en spreekt ze toe
Dommel Samen met Nel Schriks en Geert Kortstee start Fien het ‘Dommelproject’ in de jaren 1990/`92. De bedoeling van dit project is om de Nuenense bevolking de betekenis van deze rivier duidelijk te maken. De loop van deze rivier wordt vanaf Peer in België tot aan Den Bosch in kaart gebracht op een groot bord dat tijdens een week in de Opwettense watermolen wordt tentoongesteld en toegelicht. Ook Belgische bewoners langs de oever van de Dommel zijn aanwezig. ‘Langs de oever van de Dommel’, met burgemeester Harrie Terwisse in middeleeuwse kledij
Op de foto de werkgroep en de plattegrond van de Dommeldalroute. Zittend van links naar rechts.: Nel Schriks, Fien van Grootel en Geert Kortstee. Staand: Kees Houtepen, Foppe de Lang en Kees Poelma.
Hobby’s Om enkele hobby’s van Fien te noemen: Ze schildert graag met acrylverf, ze leest veel met name over historische zaken en tuiniert graag. Woning Fien woont nog steeds in haar ouderlijke woning aan Papenvoort nummer 1. Dit huis is door haar vader gebouwd in 1964 nadat oudste zoon Jan de boerderij op ‘t Eeneind overneemt. Vader koopt de grond van de dames Goudsmits. Nadat vader in 1981 en moeder in 1990 zijn overleden, woont ze er alleen en nog zelfstandig. Inmiddels heeft Fien wel hulp in de huishouding aangevraagd. Enkele van de vele schilderstukken (ca. 100) die Fien zelf heeft gemaakt (links eerste lagere school van Nuenen c.a. in de Beekstraat)
Op zaterdag 1 juni 2024 wordt de expositie van schilderijen van Fien geopend in de Pastorie van de RK Parochie Heilig Kruis Nuenen c.a. Ter gelegenheid van die tentoonstelling is een catalogus gemaakt door Marianne Schellekens en Helma Michielsen. De afgebeelde schilderijen zijn met teksten en gedichten toegelicht door Helma Michielsen. De expositie is door pastoor Vossenaar geopend en de inleiding is verzorgd door Helma Michielsen.
Catalogus van schilderijen van Fien van Grootel
Fien van Grootel, juni 2024 (foto van Petra van laarhoven)
Collage van de tentoongestelde schilderijen van Fien van Grootel 2 juni 2024 (gemaakt en foto van Petra van Laarhoven)
Voor een uitgebreid interview met Fien van ruim 13 minuten door Ed Janssen van de LON wordt verwezen naar (beeld en geluid): Https://www.youtube.com/watch?v=oAxpS2bW9Eg
Will van Buul en Ruud Bovens, juni 2024.
Bronnen:
= foto’s en krantenknipsels uit persoonlijk archief van Fien van Grootel;
= boek Religieus Erfgoed van Jos Thielemans;
= Hooidonk 1146-1650 van Nico Arts en Hans van den Heuvel;
= archief Erfgoedvereniging De Drijehornick;
= memoriaal van parochie H. Lambertus.