Ereburger Ton de Brouwer
Tijdens een bijeenkomst op 22 maart 2023 om 16.00 uur in de raadzaal in Het Klooster, Park 1 te Nuenen ontving de heer A.H.A.M. (Ton) de Brouwer bij bevordering de hoogste gemeentelijke onderscheiding, het ereburgerschap van de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten. De raad heeft besloten dit ereburgerschap toe te kennen in een besloten vergadering op 2 februari 2023. Burgemeester Maarten Houben verrichtte de uitreiking.
Ton de Brouwer in zijn werkkamer
Van Gogh kenner
Ton de Brouwer heeft zich de afgelopen vijftig jaar ingezet als Van Gogh-kenner, schrijver en conservator waarbij hij de relatie Nuenen en Van Gogh wist te optimaliseren. In 1984 kwam zijn eerste boek ‘Van Gogh en Nuenen’ uit. En daarna volgden er nog vele. Hij is de initiatiefnemer geweest tot de opzet van het Van Gogh Documentatiecentrum in de jaren zeventig. Inmiddels is dat uitgegroeid tot het huidige Van Gogh Village Museum, dat bezoekers trekt vanuit de hele wereld.
Eerder ontving de heer De Brouwer al in 1991 de gemeentelijke gouden erepenning, hij werd Koninklijk onderscheiden in 1999 met benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Bij de opening van het Vincentre in 2010 ontving hij de provinciale onderscheiding Hertog Jan.
Ton de Brouwer heeft uitzonderlijke verdiensten opgebouwd voor de Nuenense samenleving en ver daarbuiten. De toekenning van het ereburgerschap door de gemeenteraad is een blijk van waardering en dankbaarheid voor zijn enorme inzet.
43.700 archiefonderdelen
En zo heeft de inwoner van Gerwen (gemeente Nuenen) wéér een puzzelstukje gelegd in het leven van de wereldberoemde schilder, die leefde van 1853 tot 1890. Ook al wordt De Brouwer zelf op 22 maart 2023 80 jaar, hij is nog dagelijks bezig met zijn grote idool. „Driekwart van de dag besteed ik eraan. Lezen, archiveren.”
Het afgelopen jaar is De Brouwer thuis vooral bezig geweest om zijn archief op zolder te archiveren, ofwel alle ruim 43.700 items in een digitale lijst vast te leggen. Zodat straks, als hij er niet meer is, anderen makkelijk kunnen zoeken in de forse verzameling.
Het is nogal wat, wat De Brouwer in ruim 60 jaar heeft vergaard. Wat cijfers: 909 boeken over leven en werk van Van Gogh. Praktisch alle catalogi van veilingen en tentoonstellingen wereldwijd vanaf 1887. Honderden mappen vol duizenden artikelen uit kranten, tijdschriften tot aan de speciale Donald Duck uit 2015, gewijd aan de schilder.
Vincent Willem van Gogh (links) met Ton de Brouwer in 1976 bij de opening van het Van Gogh Documentatiecentrum in Nuenen.
„Ik denk wel eens, wat heb ik toch veel verzameld”, zegt de Brouwer. Hij bezit het op één na grootste Van Gogh-archief, na dat van het museum in Amsterdam. „Het einde komt er wel een beetje aan, op mijn leeftijd. Ik ben daarom actief bezig met het overdragen van het archief.”
Alles gaat straks naar datzelfde Van Gogh Museum in Amsterdam. Daar zijn ze er blij mee: de collectie bevat tal van bijzonderheden die in de hoofdstad ontbreken, zoals 174 Van Gogh-kunstpenningen en honderden ex librissen gemaakt door andere kunstenaars, geïnspireerd op Van Gogh. „En, toch ook wel speciaal, de sleutel waarmee Vincents vader als dominee het protestantse kerkje in Nuenen dagelijks opende.”
Zo zijn we aangekomen bij de tijd die Van Gogh doorbracht in Nuenen. De schilder leefde er als jonge dertiger, van 1883 tot 1885. Hij maakte toen het grootste deel van zijn oeuvre, inclusief zijn eerste meesterwerk De Aardappeleters. Het is aan Ton de Brouwer te danken, dat daardoor Nuenen heden ten dage bekend staat als Van Gogh Village.
„Ach, als ik er niet was geweest, had vast iemand anders het wel gedaan”, zegt De Brouwer met een wegwerpgebaar. „Maar inderdaad, ik heb het destijds opgepakt. In 1969 was er in Nuenen helemaal geen aandacht voor de schilder.”
In dat jaar begon De Brouwer als beleidsmedewerker cultuur, monumenten en sport op het gemeentehuis in Nuenen. Hij was 26 jaar en verzamelde al van jongs af aan plaatjes en knipsels over kunst. Vooral van impressionisten en in het bijzonder Vincent van Gogh.
Uitreiking oorkonde bij het ereburgerschap op 22 maart 2023 door burgemeester Maarten Houben aan Ton de Brouwer
Uitreiking oorkonde
Vincent van Gogh-kenner Ton de Brouwer (80) is benoemd tot ereburger van Nuenen. Hij kreeg deze hoogste gemeentelijke onderscheiding woensdagmiddag op zijn verjaardag uitgereikt door burgemeester Maarten Houben.
De Brouwer houdt zich al ruim vijftig jaar bezig met het leven en werk van de schilder, in het bijzonder de periode 1883-1885, toen Van Gogh in Nuenen woonde en werkte. De inwoner van Gerwen (gemeente Nuenen) bouwde het op één na grootste Van Gogh-archief op, schreef boeken en legde de basis voor het huidige Van Gogh Village Museum (voorheen Vincentre).
Met de benoeming van De Brouwer telt Nuenen nu negen ereburgers. Onder hen zijn oud-burgemeesters maar ook de Brouwers grote idool Vincent van Gogh. Die kreeg de titel postuum kreeg in 1993. In zijn dankwoord maakte De Brouwer daar ook een grap over.
„Van Gogh is ereburger van Nuenen, ik nu ook. Van Gogh kreeg een standbeeld…” Waarop de aanwezigen hard begonnen te lachen. „Van mij mag het”, vervolgde De Brouwer. „Maar nog geen straatnaam. Dat mag pas postuum en dat was ik nog niet van plan.”
Bij de uitreiking van het ereburgerschap waren tientallen aanwezigen. Naast De Brouwers familie ook nazaten van Van Gogh, vertegenwoordigers van het Van Gogh Museum Amsterdam en oud-burgemeesters en oud-wethouders van de gemeente Nuenen.
De LON heeft aan de uitreiking van het ereburgerschap een uitzending gewijd, die u hier kunt bekijken.