Het Van Gogh Kerkje in Nuenen  is een eenvoudig protestants zaalkerkje uit 1824, waarin enkele bekende predikanten, waaronder de vader van Vincent van Gogh,  hebben gestaan. Het is meermalen als schets of schilderij vastgelegd door Vincent van Gogh.

Geschiedenis

De Hervormde gemeente van Nuenen werd gesticht in 1648 en kreeg de beschikking over de oude Sint-Clemenskerk die van de katholieken was genaast. De predikanten huurden aanvankelijk de oude pastorie in Gerwen, maar in 1763 werd een nieuwe pastorie in Nuenen gebouwd die ook op dit ogenblik nog bestaat. Toen de oude kerk in 1799 aan de katholieken werd teruggegeven, hield de zeer kleine hervormde gemeente zijn kerkdiensten in de pastorie. Deze situatie duurde tot 1808. Toen stierf dominee Hermanus Christianus Hanewinkel en na diens dood werden de hervormde gemeenten van Nuenen en Mierlo samengevoegd.

Schilderij van Vincent van Gogh

In 1809 werd de kerk van Mierlo aan de katholieken teruggegeven en kregen de protestanten een financiële tegemoetkoming van Koning Lodewijk Napoleon om daarmee een eigen kerk te bouwen. In 1812 werd het kerkje ingezegend. Het deed dienst tot 1816 waarop de predikant naar Nuenen verhuisde. De hervormde gemeente in Mierlo bestond namelijk slechts uit de predikant en nog één ander gezin.

In 1819 werden de hervormde gemeenten van Stiphout en Geldrop bij die van Nuenen-Mierlo gevoegd met 59 lidmaten waarvan 40 in Nuenen. Er waren kleine kerkjes in Mierlo en Stiphout, maar men besloot toch in Nuenen een nieuwe kerk te bouwen. In 1821 werd daartoe een stuk grond aangekocht en in 1824 werd het kerkje gebouwd. Dit stond aanvankelijk bekend als het Willemskerkje want toen, naar verluidt Koning Willem I in 1817 in Nuenen kwam jagen, sprak hij met de burgemeester over een toezegging die Koning Lodewijk Napoleon eertijds in deze had gedaan maar niet meer kon waarmaken.

In 1874 kwam ook in Geldrop een hervormd kerkje gereed, hoewel de splitsing van de gemeenten pas in 1947 plaatsvond.

Het kerkje was een eenvoudig zaalkerkje in neoclassicistische stijl dat plaats bood aan ongeveer 60 mensen. Er hebben in het kerkje enkele beroemde predikanten gestaan, zoals Willem Begemann van 1828 tot 1874, Theo van Gogh van 1882 tot 1885 en Bart de Ligt van 1910 tot 1915. De later beroemd geworden schilder Vincent van Gogh, zoon van predikant Theo van Gogh, heeft van 1883 tot 1885 in Nuenen gewoond en gewerkt, waarna hij naar Antwerpen vertrok. In die tijd maakte hij ook studies van de kerk.

In 1947 splitste de Geldropse gemeente zich af, omdat deze sterk was gegroeid en ook de gemeente in Nuenen begon te groeien door de bouw van nieuwe woonwijken. Dit leidde ertoe dat het Van Gogh Kerkje te klein werd en de kapelruimte in het vroegere R.K. Parochiecentrum De Vank werd gehuurd. Aangezien deze ruimte niet altijd beschikbaar was moest men soms uitwijken naar de kapel van Eckartdal. Aan deze onpraktische situatie kwam een eind toen in 1999 het kerkelijk centrum De Regenboog werd ingewijd.

Het Van Gogh Kerkje werd ondertussen op zondagen verhuurd aan de Vergadering van Gelovigen V.erder werd en wordt het gebruikt voor bijzondere plechtigheden en culturele manifestaties.

Het kerkje bevindt zich in een parkachtige omgeving en is geklasseerd als Rijksmonument.

Het gebouw

Het Van Gogh Kerkje is een zaalkerkje met twee traveeën. Het heeft een rechthoekige plattegrond met aan de korte zijden een driezijdige afsluiting. Op het dak bevindt zich een open torentje met spits. Sinds 1963 hangt hierin een carillon van 18 klokken. In 1928 werd een consistoriekamer aangebouwd. Een restauratie vond plaats in 1955, en in 1984 werd het dak vernieuwd. Van 2000 tot 2009 werd het gebouw geheel opgeknapt.

Bron:
Jean Coenen, 2000, Gegevens Sint-Barbaradag 1300