Neoromaanse dorpskerk
Van de middeleeuwse Lambertuskerk was na 1898 alleen nog maar een bouwvallige toren overgebleven. In 1938 waaide de spits eraf en verviel de toren tot een ruïne. Tot op de dag van vandaag vormt hij een eenzaam maar romantisch silhouet aan de Dommel.
Nederwetten was aan het eind van de negentiende eeuw dus dringend aan een nieuw godshuis toe. En zo verrees in de jaren 1893-1896 in de dorpskom een fraaie kruiskerk met neo-gotische en vooral neo-romaanse elementen en bekroond met een ranke toren met spits. Pastoor Petrus van Hoeck was de bouwpastoor en Ed Corbeij (1863-1922) de architect, leerling van de bekende Roermondse kerkenbouwer Pierre Cuijpers. Van Corbeij is ook de ‘miniatuur-notre-dame’ met niet afgebouwde torens aan het Hofke in Tongelre. Tot grote ergernis van de pastoor liet de bouwmeester zich niet op de bouw zien, zodat de zielenherder zijn naam als bouwheer ten volle moest waarmaken. Corbeij kreeg dan ook minder uitbetaald …
Een feestelijk interieur
Het interieur van de kleine kerk is van grote klasse. We lopen over kleurige vloeren en zien baksteenornamenten die afgewisseld worden met witte muurvlakken. De architect en zijn handwerkslieden hebben zich helemaal kunnen uitleven op alle versieringen. Maar er zijn ook elementen uit verder verleden. Een hardstenen wijwaterbak uit de 17e eeuw, afkomstig uit de oude kerk, een reliekhouder met een splinter van het Heilig Kruis, via allerlei omzwervingen afkomstig van de middeleeuwse Hooidonkse priorij. Daar hoort natuurlijk een mooi verhaal over de oorsprong bij. In 1244 zou bisschop Bonifacius van Lausanne de echtheid van de kruissplinter hebben onderzocht door die in water te dompelen: er kwam bloed uit. Met dit wonder was het bewijs geleverd. Het Kruiswonder is afgebeeld in een van de drie koorramen uit 1896. Maar ook alle andere kleurrijke glas-in-loodramen zitten vol verhalen. Het wapen van de voormalige gemeente Nederwetten is eveneens in een gebrandschilderd raam afgebeeld. Beeldhouwwerk van de Eindhovense firma J.P. van der Mark is in de kerk royaal aanwezig, o.a. in drie kalkstenen altaren, preek- en biechtstoel.
Het is duidelijk: op zo’n juweeltje mag de dorpsgemeenschap van Nederwetten trots zijn. Laat de parochie Heilig Kruis er maar zuinig op blijven.