Straatnamen

De straatnamen 

De Gemeentewet van 29 juni 1851 verplichtte de gemeenten tot een wijkindeling en tot het vastleggen van de straatnamen. Bovendien gaf deze wet de gemeenteraden de bevoegdheid tot het vaststellen van nieuwe straatnamen. Het ging om artikel 167 dat luidde: “Aan den raad behoort, met betrekking tot de regeling en het bestuur van de huishouding der gemeente, alle bevoegdheid die niet bij deze of eenige andere wet aan den burgemeester, of aan burgemeester en wethouders is opgedragen”. Gemeenteraden hebben dus vanaf 1851 de plicht om straatnamen vast te leggen en de bevoegdheid om straten van een naam te voorzien. De eerste straatnaam in de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten is vastgesteld bij raads­besluit van 16 november 1915. Dat is de naam President Cuytenplein voor het huidige Park. Die naam is echter in officiële stukken nimmer gebruikt. Op de kadasterkaart die in 1832 is ingevoerd, zijn voor een aantal wegen en straten namen gebruikt die reeds in de volksmond bekend waren. Eerst bij besluit van 30 juni 1955 zijn door de gemeenteraad de straatnamen officieel vastgesteld. Dat is gebeurd op basis van de op 28 september 1951 door de gemeenteraad vastgestelde ‘Verordening op de verdeling van de gemeente in onderdelen, het geven van straat­namen en het nummeren der huizen en gebouwen’. Het voorbereidend werk is gedaan door de commissie huisnummering en straatnaamgeving bestaande uit de raadsleden Marinus Donkers, Piet van den Hurk en Koos Nolte. De inwerking­treding van het raadsbesluit is door het college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 1 april 1956. Uit de toelichting op het raadsbesluit van 30 juni 1955 blijkt dat burgemeester en wethouders uitgegaan zijn van de verdeling van de gemeente in drie kernen: Nuenen, Gerwen en Nederwetten. Daarnaast kent de gemeente een aantal buurtschappen. Voor de straten en wegen in en om die buurtschappen is volstaan met de buurtschapaanduiding, waarvan de namen zijn ontleend aan de kadastrale aanduidingen die ter plaatse ook algemeen bekend zijn (bijvoorbeeld Stad van Gerwen, Alvershool, Rullen). Alleen voor de buurtschappen Eeneind en Opwetten is een uitzondering gemaakt. In het belang van een duidelijke en praktische aanduiding is voorgesteld de wegen en straten met een min of meer intensieve bebouwing in Eeneind en Opwetten aparte namen te geven. In de drie kernen zijn de straatnamen ontleend aan de namen van kerkdorpen, buurtschappen of gemeenten waarheen de straat leidt (ondermeer Gerwenseweg, Eeneindseweg, Lieshoutse­weg), aan kadastrale benamingen (ondermeer Voirt, Papenvoort) en aan de reeds gebruikelijke benamingen (als Weverstraat, Colseweg). Aan de straten in de eerste nieuwbouwwijk de Voirt (gebouwd rond 1950) zijn namen gegeven die betrekking hebben op het Koninklijk Huis.

De huisnummering
De huisnummering is in Nuenen en Gerwen ingevoerd in 1736. Het gemeentebestuur van Nuenen-Gerwen krijgt bij besluit van 20 september 1736 van de Staten-Generaal de opdracht een inventarisatie te maken van alle woningen in de gemeente. [‘Lijste off Quohier van alle huisingen en wooningen, mitsgaders de namen van de Eijgenaars en bewoonders van dien, gestaan en gelegen binnen den Dorpen van Nuenen Gerwen, zoo als deselve onder nommers tegens iederen Naam in marginen gesteld volgen; Alles in Conformité van Hun Ed Mog: Resolutie van dato 20 September 1736’]. Alle huizen in Nuenen-Gerwen werden doorlopend genummerd: de nummers 1 tot en met 110 voor de huizen in Nuenen, de nummers 111 tot en met 201 betreffen de huizen in Gerwen en de huizen in Boord en Opwetten krijgen de nummers 202 tot en met 313. Huisnummer 1 betreft de Oud-Vaarlese Hoeve op Vaarle. Tot 1798 is de lijst zeven keer vernieuwd. De huizen behielden al die tijd dezelfde nummers. Als er een huis werd afgebroken bleef het nummer aan het perceel verbonden. Nieuwe huizen kregen het nummer van het naastgelegen huis met de toevoeging A of B. In 1850 verandert de telling en worden ook de huizen van de voormalige gemeente Nederwetten opgenomen. Huisnummer 1 begint dan in Nederwetten (kadastraal sectie A) en telt door via Gerwen (sectie B), Vaarle en Eeneind (sectie C), Opwetten en Boord (sectie D) naar Refeling, Beekstraat, Berg en Heieind (sectie E). In 1880 worden Berg en Heieind (het huidige dorpscentrum) sectie F. Om de tien jaar is opnieuw genummerd; oude nummers vervallen, nieuwe worden ingevoegd. Dit systeem van huisnummering is blijven bestaan tot 1930 als per sectie of wijk genummerd gaat worden. De doorlopende huisnummering is dan verleden tijd. Zo wordt vanaf die tijd het gemeentehuis aan de Berg aangeduid met F 1. De laatste verandering heeft plaatsgevonden per 1 april 1956 toen de officiële straatnamen zijn ingevoerd en de huizen per straat zijn genummerd.

Commissie Straatnaamgeving

De straatnamen zijn aanvankelijk door de gemeenteraad vastgesteld. Het voorbereidende werk werd gedaan door een raadscommissie, in 1955 bestaande uit drie raadsleden en aangevuld met een ambtelijk secretaris. Bij de komst van burgemeester jhr. mr. J.J. Smits van Oyen, die zeer geïnteresseerd was in de historie van Nuenen, Gerwen en Nederwetten, kwam de commissie onder zijn voorzitterschap bijeen. Vanaf 1974 bestond de commissie uit een voorzitter aangewezen door burgemeester en wethou­ders, vier leden benoemd door en uit de gemeenteraad, een lid bekend om zijn interesse in en kennis van de plaatselijke geschiedenis (heemkundekring) en een lid bekend met de praktische gevolgen van de straatnaamgeving (namens de PTT).

Bij besluit van 21 december 1983 heeft de gemeenteraad de bevoegdheid tot het geven van straatnamen gedelegeerd aan het college van burgemeester en wethouders. Bij raadsbesluit van 24 januari 1984 is een reglement vastgesteld. Daarin is ook vastgelegd dat er een werkgroep wordt ingesteld die het college over de straatnaamgeving adviseert. In de werkgroep hebben zitting de burgemeester, een raadslid, een lid van de heemkundekring, een vertegenwoordiger van de plaatselijke vrouwenorganisaties, een vertegenwoordiger namens de PTT, een ambtenaar van de afdeling ruimtelijke ordening en het hoofd van de afdeling bevolking en eventueel een neerlandicus. Voor het eerst was de samenstelling van die werkgroep als volgt: drs. Harry Terwisse (burgemeester-voorzitter), drs. Roland van Pareren (raadslid), Foppe de Lang (heemkundekring), Riek van der Putten-Sanders (vrouwenorganisaties), Rein Smeulders (directeur postkantoor Nuenen), ing. Piet Heesterbeek (afdeling ruimtelijke ordening) en Frans van de Werff (secretaris).

Aangezien in de periode 2002 tot 2006 nauwelijks sprake is van de bouw van nieuwe huizen en daarmee aanleg van straten lijdt de werkgroep Straatnaamgeving een slapend bestaan. In augustus 2006 is de werkgroep door burgemeester en wethouders opgeheven. De straatnaam ‘Berghof’ is vervolgens op verzoek van de projectontwikkelaar door burgemeester en wethouders vastgesteld zonder advisering van een werkgroep of commissie. Heemkundekring De Drijehornick neemt bij brief van 29 augustus 2006 krachtig stelling tegen een in hun ogen fantasieloze en onhistorische naamgeving en pleit voor wederom instelling van een adviescommissie of werkgroep voor de straatnaamgeving.

De gemeenteraad stelt op 8 februari 2007 de ‘Verordening op de naamgeving van delen van de openbare ruimte en de nummering van gebouwen, complexen, afgebakende terreinen, lig- en standplaatsen’ vast. Op grond daarvan is een nieuwe commissie Straatnaamgeving ingesteld, bestaande uit drs. R.A.F. [Roland] van Pareren (voorzitter), F.D. [Foppe] de Lang en ing. J.W.A. [Jos] Thielemans (leden) en T.M.A.M. [Thom] Sanders (secretaris, overleden 1 april 2010) (opgevolgd door S.A.W. [Sandy] van den Wildenberg). Het eerste advies dat de nieuwe commissie uitbrengt, is om voor het nieuwe industrieterrein Eeneind II-Zuid de straatnaam Collse Heide vast te stellen. In 2010 hebben burgemeester en wethouders beleidsregels voor de straatnaamgeving vastgesteld. Uitgangspunt daarbij is om straten zoveel mogelijk te vernoemen naar toponiemen en hydroniemen, dat zijn oude akker- of veldnamen en waterlopen. Als straten naar personen worden genoemd, is het uitgangspunt dat zij een relatie met Nuenen, Gerwen en/of Nederwetten moeten hebben. Op 26 november 2017 heeft het college van burgemeester en wethouders nieuwe beleidsregels vastgesteld, de ‘beleidsregels straatnaamgeving gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten 2017’.

Het boek ‘De straatnamen van Nuenen, Gerwen en Nederwetten – inclusief Eeneind en Eckart‘ is in de winkel van het Heemhuis verkrijgbaar.

Een mooi naslagwerk waarin van iedere straatnaam een uitleg wordt gegeven. Straat voor straat in Nuenen, Gerwen en Nederwetten en op ‘t Eeneind. Ook de namen van bruggen en viaducten worden verklaard. Straat voor straat ook van het oude Eckart, tussen 1810 en 1821 deel van de gemeente Nederwetten-Eckart, nu de woonwijken Oude Gracht-Oost en De Luytelaer.

Sinds het verschijnen van het straatnamenboek in 2014 zijn de volgende nieuwe straatnamen vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders:

Vastgestelde straatnamen 2015
Geen straatnamen vastgesteld

Vastgestelde straatnamen 2024

Bij besluit van burgemeester en wethouders van 24 juni 2024 de volgende namen voor het gebied hoek Boord-Dubbestraat (plan Kapperdoes) CambrethofHet woonhof is gelegen tegenover de voormalige boerderij-herberg De Kapperdoes uit de 17e eeuw (zie onder Kapperdoesweg)....

Vastgestelde straatnamen 2022

Bij besluit van burgemeester en wethouders van 31 mei 2022 Pastoor Van Hoeckpleinonderschrift: bouwpastoor Lambertuskerk Nederwetten in 1896Naamgeving van het plein voor de Lambertuskerk in Nederwetten ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van deze kerk. Pastoor...

Vastgestelde straatnamen 2021

Bij besluit van burgemeester en wethouders van 19 januari 2021 BreeakkerNaamgeving naar een perceel liggend in de Kerkakkers te Gerwen, sectie B nummer 845.Breeakker, eenen ecker geheiten den breyecker, 1520 (Rechterlijk archief Nuenen-Gerwen 16a-27), een stuck...

Vastgestelde straatnamen 2018

Vastgestelde straatnamen 2018Bij besluit van burgemeester en wethouders van 27 maart 2018Goudhoeksland - Frits BakershofVoorste Groes – Venakker – Panakkersdreef – Dorresbus – Panneveld – Drieloper - Hoge Panakker - Laan door de Panakkers (verlenging)vastgesteld:...

Vastgestelde straatnamen 2017

Vastgestelde straatnamen 2017Bij besluit van burgemeester en wethouders van 28 juni 2017vastgesteld: Gerwenseheidreef - Lieswegingetrokken: Koolhof - Neervoortse Dreef - Vaarlesedreef (gedeeltelijk) De gewijzigde situering van de bij besluit van 15 september 2009...

Vastgestelde straatnamen 2016

Vastgestelde straatnamen 2016Bij besluit van burgemeester en wethouders van 31 mei 2016Van Lenthof - Verkennershof Bij besluit van burgemeester en wethouders van 21 juni 2016Bevrijdingsplein – Sandersplein – Pinckartplein – Dubbeplein - BakertpleinBaron van...