Onze Dorpen

TIP Klik op wapen voor berichtenoverzicht per dorp.

Nuenen

Het dorp Nuenen vormt samen met de dorpen Gerwen en Nederwetten één gemeente: Nuenen, Gerwen en Nederwetten of Nuenen c.a. (cum annexis). Het dorp heeft ongeveer 20.400 inwoners (in 2020); de gehele gemeente telt ruim 23.000 inwoners.

De naam Nuenen, Nuenhem of Nuynhem is een zogeheten Frankische heimnaam, ontstaan tussen de 5e en de 8e eeuw. Het achtervoegsel ‘hem’ betekent heim of woonplaats. Het voorvoegsel ‘nuen’ of ‘nuyn’ betekent ‘nieuw’. De ‘oude’ woonplaats zou misschien Gerwen geweest kunnen zijn.

Hertog Jan II van Brabant verleende op 4 december 1300 ‘Sint-Barbaradag’ aan de inwoners van Nuenen-Gerwen de gebruiksrechten van de gemeenschappelijke gronden, bestaande uit heide, hooilanden en moerassen. Hiermee werd de basis gelegd voor wat aanvankelijk de gemeente Nuenen-Gerwen en vanaf 1821 de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten zou worden.

Gerwen

Gerwen is een van de dorpen van de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten en telt ongeveer 2.100 inwoners (in 2020).

Het dorp Gerwen, ‘Gherwins­heim’, is in de Frankische tijd tussen de 5e en de 8e eeuw ontstaan. Gherwin is de naam van een Germaans stamhoofd naar wie de plaats Gerwen zou zijn genoemd. De betekenis is ‘speervriend’; ‘ger’ of ‘gairu’ is speer en ‘win’ is vriend. De eerste vermelding van de naam Gerwen is te vinden in een koopakte uit 1281, waarin landerijen in Ghaeruewen worden verkocht. Hertog Jan II van Brabant verleende op 4 december 1300 ‘Sint-Barbaradag’ aan de inwoners van Nuenen-Gerwen de gebruiksrechten van de gemeenschappelijke gronden, bestaande uit heide, hooilanden en moerassen. Hiermee werd een begin gemaakt van wat aanvankelijk de gemeente Nuenen-Gerwen en vanaf 1821 de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten zou worden.

Nederwetten

Nederwetten is een van de dorpen van de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten. Het dorp ligt aan de rivier de Dommel. Het aantal inwoners bedraagt 850 (in 2020). 

Nederwetten beslaat het grondgebied dat vroeger tot de priorij van Hooidonk behoorde. Ontginningen in de 12e en 13e eeuw leidden tot het ontstaan van het dorp Nederwetten. ‘Wetten’ verwijst naar lage, natte gronden. In tegenstelling tot Opwetten ligt Nederwetten stroomafwaarts (neerwaarts) langs de Dommel.

De heerlijkheid Nederwetten was tot 1810 een zelfstandige gemeente. In 1810 werd de heerlijkheid Eckart samengevoegd met Nederwetten tot één gemeente. Per 1 januari 1821 werd de gemeente Nederwetten-Eckart opgeheven. Nederwetten werd samengevoegd met de gemeente Nuenen-Gerwen en Eckart met de gemeente Woensel.

Eeneind

Eeneind is een buurtschap in de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten en heeft ongeveer 800 bewoners.
In de loop van de 16e eeuw werd de oorspronkelijke naam Enode verbasterd tot Eeneind. Enode heeft de betekenis van ‘Einzelhof’. Dat is een ontginningsboerderij gelegen in een heidegebied. De Eeneindse ontginningsboerderij is de Collse Hoeve.

De huidige kern Eeneind maakte oorspronkelijk deel uit van Boord-Opwetten. Vanaf 1866 is rond het toen gebouwde station Nuenen aan de spoorlijn Eindhoven-Venlo de buurtschap Eeneind ontstaan.

Eckart

Eckart is van oorsprong een eiland dat wordt omsloten door de rivier de Dommel en de zijtak de Dooigraaf of Dode Gracht. In 1312 wordt de oostelijke hoek van het eiland Eykart genoemd, later in de volksmond Eekert. De naam Eckart verwijst naar gemeenschappelijke heidegrond met eikenbomen. ‘Eyk’ is eik en ‘art’ of ‘ert’ verwijst naar het gebruik maken van de gronden. De heerlijkheid Eckart was tot 1810 een zelfstandige gemeente. Van 1810 tot 1821 maakte Eckart deel uit van de gemeente Nederwetten-Eckart. Op 1 januari 1821 werd de gemeente Nederwetten-Eckart opgeheven. Nederwetten werd samengevoegd met de gemeente Nuenen-Gerwen en Eckart met de gemeente Woensel, die tot 1896 gemeente ‘Woensel en Eckart‘ heette. De gemeente Woensel ging op 1 januari 1920 op in groot-Eindhoven, bestaande uit: Eind­hoven (stad), Gestel en Blaarthem, Strijp, Stratum, Tongelre en Woensel.

Eckart kende aanvankelijk drie buurtschappen: Ten Hetsrode, De Luytelaer en Eckart rond het kasteel. Op Ten Hetsrode stond de meeste bebouwing en vormde daarmee de ‘bebouwde kom’ van Eckart. De Dooigraaf is in 1960 opnieuw uitgegraven en kreeg de naam Oude Gracht. In het gebied van het oude Eckart zijn vanaf 1960 twee stadswijken gerealiseerd. De oude bebouwing, voornamelijk boerderijen, en ook de oude wegenstructuur, zijn nagenoeg geheel verdwenen. De nieuwe wijken kregen de namen Oude Gracht-Oost en De Luytelaer.

Herberg ‘De Zwaan’ uit de 18e eeuw is het enige niet-gesloopte pand van het oude Eckart, nu als ‘Herberg Eeckaerde’ ingepast in de nieuwe wijk Oude Gracht-Oost.